Qandli diabet 2-turi – surunkali kasallik boʻlib, bunda inson tanasidagi xamma almashinuv turlari (uglevod, yogʻ va oqsil almashinuvlari) buziladi. Maʼlumki, qandli diabet 2-turi ortiqcha tana vazni va semizligi boʻlgan shaxslarda rivojlanadi. Shuning uchun, tana vaznini kamaytirish qandli diabet 2-turini davolashning asosiy usuli hisoblanadi. Qandli diabet 2-turida tana vaznini kamaytirish dori-vositalardan foydalanish bilan birga, turmush tarzini oʻzgartirish, yaʼni parhez va jismoniy faollikni oshirish orqali amalga oshiriladi.

Isbotlanganki, qandli diabet 2-turida ovqatlanishni nazorat qilish orqali qoʻyidagilarga erishishi mumkin:

• qonda qand miqdorini kamaytirish
• qonda qand miqdorini va qon bosimini pasaytiruvchi dori-vositalar dozirovkasini kamaytirish
• tana vaznini kamaytirish
• depressiya va xavotir xavfini kamaytirish
• hayot sifatini yaxshilash

Aniqlanganki, tana vaznini 10% va undan koʻproqga kamaytirish qandli diabet 2-turi remissiyasiga, yaʼni qonda qand miqdorini pasaytiruvchi dorilarsiz qand miqdorini meʼyorda boʻlishiga erishish mumkin.

Maʼlumki, qandli diabet 2-turi rivojlanishiga semizlik sabab boʻladi, semizlik bu inson tanasida insulin gormoni koʻpligining belgisidir, agar bu holat uzoq davom etsa, keyinchalik insulinga nisbatan sezuvchanlik pasayib, avval diabet oldi holatlari, vaqt oʻtishi bilan qandli diabet 2-turi rivojlanadi. Shuning uchun, qandli diabet 2-turida ovqatlanish qoidalari aynan tana vaznini pasaytirishga qaratilgan boʻlishi lozim.

Bundan tashqari, qandli diabet 2-turi bemorlari kun tartibiga rioya qilishlari muhim ahamiyatga ega. Bunga har kuni 5 mahal ovqatlanish (3ta asosiy va 2 ta qoʻshimcha ovqat) va sifatli uyqu kiradi.

Qandli diabet 2-turida ovqatlanishning asosiy tamoyillari

1. Ratsional ovqatlanish, yaʼni isteʼmol qilingan ovqatga yarasha jismoniy faollik zarur. Agar inson koʻp ovqat istʼmol qilib, kam harakat qilsa, bu uning semirishiga sabab boʻladi, agarda ovqat isteʼmoli bilan harakat darajasi bir xilda boʻlsa, va hattoki koʻproq boʻlsa, bu aksincha tana vaznini pasayishiga sabab boʻladi.
2. Muvozanatlashgan ovqatlanish, yaʼni qandli diabet 2-turi bemori ovqati tarkibida oqsil, yogʻ va uglevodlar xuddi sogʻlom inson ovqati tarkibidagi nisbatda (1:1:4) boʻlishi lozim.

Bundan tashqari, qandli diabet 2-turi bemorlari tomonidan meva va sabzavotlarni isteʼmol qilishida ularning glikemik indeksiga, yaʼni ovqatdan keyingi qonda qand miqdorini oshishiga taʼsir qiluvchi koʻrsatkichni inobatga olishlari lozim.

Glikemik indeksi bu - glyukozaning qonga oʻtish tezligini baholaydigan koʻrsatkichdir. Bu koʻrsatkich qanchalik yuqori boʻlsa, glyukoza qonga shunchalik  tez oʻtadi va uning qonda miqdori yuqori boʻladi. 

Glikemik indeks koʻrsatkichi glyukozaga nisbatan baholanadi, glyukozaning klikemik indeksi 100 ga teng. Qandli diabet 2-turi bemorlariga glikemik indeksi yuqori boʻlgan meva va sabzavotlarni koʻp isteʼmol qilish tavsiya qilinmaydi.

Meva va sabzavotlarning glikemik indeksi

1-guruh

Yuqori glikemik indeksga ega (50 dan koʻp) meva va sabzavotlar

• Qaynatilgan sabzavotlar (lavlagi, qovoq, sabzi)
• Makkajoʻxori
• Kartoshka
• Qovun
• Tarvuz
• Uzum
• Banan
• Quritilgan mevalar (turshak, mayiz, xurmo)
• Konservalangan meva va rezavor mevalar

2-guruh

Past glikemik indeksga ega (50 dan kam) meva va sabzavotlar

• Karamning xamma turlari (oq karam, qizil karam, pekin karami, rangli karam, brokkoli, boryussel karami)
• Yashil loviya
• Xom sabzi, xom lavlagi
• Turp, rediska, sholgʻom
• Baqlajon, bulgʻor qalampiri
• Bodiring va pomidorlar
• Olcha, gilos
• Olxoʻri, oʻrik, shaftoli
• Nok, olma
• Qulupnay, malina
• Apelsin, mandarin