Жисмоний фаоллик – соғлиқнинг энг муҳим пойдевори

Жисмоний фаоллик — бу нафақат спорт билан шуғулланиш, балки кундалик ҳаётда танани ҳаракатга келтирадиган ҳар қандай фаолиятдир: юриш, зинадан чиқиш, боғ ишларини бажариш, велосипед ҳайдаш, сузиш ёки ҳатто рақсга тушиш. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) таърифига кўра, бу скелет мушаклари томонидан амалга ошириладиган ва энергия сарфини талаб қиладиган ҳар қандай ҳаракатдир.

Ҳозирги даврда технологиялар ривожи билан одамларнинг жисмоний фаоллиги кескин камайиб кетди. Иш жойида кўп соатлаб ўтириш, уйда телевизор ёки телефон қаршисида вақт ўтказиш ва автомобиль транспортига ортиқча боғланиш натижасида организм етарлича ҳаракат қилмаяпти. Бу ҳолат соғлиққа жиддий зарар етказади.

Жисмоний фаолликнинг фойдалари
Мунтазам жисмоний фаолият организмга қуйидагича ижобий таъсир кўрсатади:

• Юрак-қон томир тизимини мустаҳкамлайди, қон айланишини яхшилайди.
• Қон босимини меъёрлаштиради.
• Қандли диабет ва семизлик хавфини камайтиради.
• Иммун тизимини кучайтиради.
• Суяк ва мушакларни мустаҳкамлайди, бўғимлар мослашувчанлигини оширади.
• Мия фаолиятини ва хотирани яхшилайди, стресс ва депрессияни камайтиради.
• Уйқу сифатини яхшилайди.

Турли гуруҳлар учун аҳамияти

• Катталар: юрак хасталиклари, саратон, 2-тур диабет ва эрта ўлим хавфини камайтиради.
• Болалар ва ўсмирлар: суяк ва мушаклар ривожини тезлаштиради, координацияни яхшилайди, ўқув фаолиятини рағбатлантиради.
• Ҳомиладор аёллар: ҳомиладорлик давридаги асоратларни камайтиради, туғруқдан кейинги тикланишни тезлаштиради.

Камҳаракат турмуш тарзи хавфлари
Ўтириб ёки ётиб кўп вақт ўтказиш юрак-қон томир касалликлари, семизлик, қандли диабет, айрим саратон турлари ва руҳий саломатлик муаммоларининг кучайишига олиб келади. Болаларда эса бу одат ортиқча вазн, уйқу бузилиши ва ижтимоий ривожланишнинг секинлашишига сабаб бўлиши мумкин.

ЖССТ тавсиялари

• Катталар ҳафтасига камида 150–300 дақиқа ўртача интенсив ёки 75–150 дақиқа юқори интенсив жисмоний фаолият бажариши керак.
• Мушакларни мустаҳкамловчи машқларни ҳафтасига камида икки марта бажариш тавсия этилади.
• Болалар ва ўсмирлар ҳар куни камида 60 дақиқа жисмоний фаол бўлишлари керак.
• Экран олдида ўтириш вақтини имкон қадар қисқартириш лозим.

Хулоса
Жисмоний фаоллик — соғлиқ учун энг арзон ва энг самарали «профилактика воситаси». Уни бошлаш учун махсус жой ёки мураккаб жиҳозлар шарт эмас. Энг муҳими, мунтазам ҳаракат қилиш ва буни одатга айлантиришдир. Ҳар куни қилинадиган кичик-қадамлардан бошлаб, соғлом келажак сари йўл очиш мумкин.