Arterial gipertenziya va ovqatlanish tavsiyalari

1. Arterial gipertenziya nima?
   Arterial gipertenziya — sistolik qon bosimi 140 mm sim. ust. yoki undan yuqori va/yoki diastolik qon bosimi 90 mm sim. ust. yoki undan yuqori boʻlishi holatidir.
   Uzoq davom etuvchi yuqori qon bosimi insult, infarkt, yurak ishemik kasalligi, yurak yetishmovchiligi va buyrak kasalliklari xavfini oshiradi.
2. Ovqatlanishning ahamiyati

• Ortiqcha tuz, toʻyingan yogʻ va shakar qon bosimini koʻtaradi.
• Tayyor mahsulotlardagi tuz va transyogʻlar qon tomirlariga zarar keltiradi.
• Sogʻlom parhez qon bosimini meʼyorda ushlab turishga yordam beradi va dorilarga ehtiyojni kamaytiradi.

3. Asosiy tamoyillar

• Tuzni cheklash: kuniga 2,5–3 g (yarim choy qoshiqdan koʻp emas). Tayyor ovqatga qoʻshimcha tuz qoʻshmaslik.
• Kaliyga boy mahsulotlar: kunlik 400 g meva va sabzavot. (Quritilgan mevalar, dukakaklilar, kartoshka, mevalar, kungaboqar pistasi).
• Magniy va oqsillar: yongʻoq, butun donli mahsulotlar, sut mahsulotlari, tuxum oqi, baliq, yogʻsiz goʻsht.
• Yogʻlar: hayvon yogʻlari va transyogʻlarni kamaytirish. Zaytun, bodom, kungaboqar moylarini koʻpaytirish.
• Uglevodlar: oddiy qand va shirinliklarni cheklash. Butun donli mahsulotlarni koʻpaytirish.
• Tolalar va vitaminlar: yangi sabzavot va mevalar, vitamin S (sitruslar, naʼmatak), vitamin Ye (oʻsimlik moylari), beta-karotin (toʻq sariq sabzavotlar).

4. Pishirish usullari

• Pechda, bugʻda yoki dimlab tayyorlash.
• Kechki ovqatni uxlashdan 3 soat oldin yeyish.
• Kuniga 3–4-marta, kichik miqdorda ovqatlanish.

5. Tuz miqdori boʻyicha mahsulot guruhlari

• Koʻp tuzli: tuzlamalar, kolbasa, bekon, soya sousi, qattiq pishloq, tuzlangan baliq, mayonez.
• Oʻrtacha: non mahsulotlari, yumshoq pishloq, dengiz mahsulotlari, mol goʻshti, sariyogʻ.
• Kam: yangi sabzavot va mevalar, butun donli yormalar, oʻsimlik moylari.

6. Arterial gipertenziyada parhez tavsiyalari

Xulosa:
Arterial gipertenziyada toʻgʻri ovqatlanish — qon bosimini meʼyorda ushlash, dori vositalarga ehtiyojni kamaytirish va umumiy hayot sifatini yaxshilashning asosiy yoʻllaridan biri hisoblanadi.