Jismoniy faollik – sog‘liqning eng muhim poydevori

Jismoniy faollik — bu nafaqat spaort bilan shug‘ullanish, balki kundalik hayotda tanani harakatga keltiradigan har qanday faoliyatdir: yurish, zinadan chiqish, bog‘ ishlarini bajarish, velosiped haydash, suzish yoki hatto raqsga tushish. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) ta’rifiga ko‘ra, bu skelet mushaklari tomonidan amalga oshiriladigan va energiya sarfini talab qiladigan har qanday harakatdir.

Hozirgi davrda texnologiyalar rivoji bilan odamlarning jismoniy faolligi keskin kamayib ketdi. Ish joyida ko‘p soatlab o‘tirish, uyda televizor yoki telefon qarshisida vaqt o‘tkazish va avtomobil transportiga ortiqcha bog‘lanish natijasida organizm yetarlicha harakat qilmayapti. Bu holat sog‘liqqa jiddiy zarar yetkazadi.

Jismoniy faollikning foydalari
Muntazam jismoniy faoliyat organizmga quyidagicha ijobiy ta’sir ko‘rsatadi:

• Yurak-qon tomir tizimini mustahkamlaydi, qon aylanishini yaxshilaydi.

• Qon bosimini me’yorlashtiradi.

• Qandli diabet va semizlik xavfini kamaytiradi.

• Immun tizimini kuchaytiradi.

• Suyak va mushaklarni mustahkamlaydi, bo‘g‘imlar moslashuvchanligini oshiradi.

• Miya faoliyatini va xotirani yaxshilaydi, stress va depressiyani kamaytiradi.

• Uyqu sifatini yaxshilaydi.

Turli guruhlar uchun ahamiyati

• Kattalar: yurak xastaliklari, saraton, 2-tur diabet va erta o‘lim xavfini kamaytiradi.

• Bolalar va o‘smirlar: suyak va mushaklar rivojini tezlashtiradi, koordinatsiyani yaxshilaydi, o‘quv faoliyatini rag‘batlantiradi.

• Homilador ayollar: homiladorlik davridagi asoratlarni kamaytiradi, tug‘ruqdan keyingi tiklanishni tezlashtiradi.

Kamharakat turmush tarzi xavflari
O‘tirib yoki yotib ko‘p vaqt o‘tkazish yurak-qon tomir kasalliklari, semizlik, qandli diabet, ayrim saraton turlari va ruhiy salomatlik muammolarining kuchayishiga olib keladi. Bolalarda esa bu odat ortiqcha vazn, uyqu buzilishi va ijtimoiy rivojlanishning sekinlashishiga sabab bo‘lishi mumkin.

JSST tavsiyalari

• Kattalar haftasiga kamida 150–300 daqiqa o‘rtacha intensiv yoki 75–150 daqiqa yuqori intensiv jismoniy faoliyat bajarishi kerak.

• Mushaklarni mustahkamlovchi mashqlarni haftasiga kamida ikki marta bajarish tavsiya etiladi.

• Bolalar va o‘smirlar har kuni kamida 60 daqiqa jismoniy faol bo‘lishlari kerak.

• Ekran oldida o‘tirish vaqtini imkon qadar qisqartirish lozim.

Xulosa
Jismoniy faollik — sog‘liq uchun eng arzon va eng samarali “profilaktika vositasi”. Uni boshlash uchun maxsus joy yoki murakkab jihozlar shart emas. Eng muhimi, muntazam harakat qilish va buni odatga aylantirishdir. Har kuni qilinadigan kichik-qadamlardan boshlab, sog‘lom kelajak sari yo‘l ochish mumkin.