УН МАҲСУЛОТЛАРИ ҲАҚИДА

Нон семизлик ва диабет ривожланишига олиб келадиган зарарли маҳсулот деб кенг тарқалган. Аммо бу ундай эмас. Гап ноннинг ўзида эмас, балки истеъмол қилинадиган миқдоридадир. Нон ўзи жуда фойдали ва соғлом инсон рационидаги асосий маҳсулот хисобланади. Нонда углеводлар, Вгрух витаминлари, фолий кислотаси ва бошқа кўплаб фойдали ва муҳим элементларни ўз ичига олади. Уларнинг концентрацияси ва таркиби турларига қараб фарқ қилиши мумкин чунки ҳозир сотувда жуда кўп нон турлари мавжуд.
Рецептларнинг хилма-хиллиги туфайли ноннинг ўзига хос озуқавий қиймати жуда катта фарқ қилади. Бироқ, биз ишонч билан айтишимиз мумкинки, ҳар қандай нон таркибида оқсил (жавдар нонида 4,7% дан буғдой унида 8,35% гача), углеводлар (тахминан 50%) ва кўплаб В витаминлари мавжуд. Шунингдек нонда калий, фосфор, магний ва бошқа кам миқдорда натрий, кальций, хлор ва бошқа минерал элементлар мавжуд.
Кепакли ундан тайёрланган нон физиологик жиҳатдан энг тўғри нон ҳисобланади. Таркибий жихати бўйича витаминларга энг бой нон бу обойной унидан тайёрланган нон бўлиб, у бутун донлини майдалаш ва ҳосил бўлган унни дон қобиғидан элакдан ўтказишдан кейин олинади. Бундай қайта ишлашда бутун дон ҳажмининг 96% сақланиб қолади.
Уннинг нави қанчалик юқори бўлса, кепакдан шунчалик яхшилаб тозаланади ва нонда шунчалик кам миқдорда минерал, токоферол ва В витаминлари камроқ бўлади. Юқори сифатли ундан тайёрланган оқ нон бутун донли нонга қараганда анча кам аминокислоталарни, айниқса метионин ва триптофанни ўз ичига олади ва минераллар ва витаминларда жуда кам бўлади.
Катталар учун нон истеъмол қилиш нормаси кунига 100-150 г.
Аммо ноннинг энергия қиймати билан вазият аксинча: унниг сорти қанчалик юқори бўлса, шунчалик қиймати катта бўлади.
Шундай қилиб, обойной буғдой унидан тайёрланган 100 г нон маҳсулот учун 202 ккал, юқори сифатли буғдой унидан — 233 ккал, қўшимчалар билан яхшиланган нон — ўртача 263 ккал ва пишириқлар — 100 г учун 346 ккал. калориясига эга. Агарда вазнни назорат қилиш мақсади бўлса буларни ҳисобга олиш керак.
Нонни танлаётганда, навига, оқсил, ўсимлик ва минерал қўшимчалар билан бойитилганлигига диққат билан қаранг: бундай нон озуқавий камчиликларни тузатишга ёрдам беради. Бу қўшимчалар табиий бўлса ундан яхши булади — масалан сут кукуни ёки зардоб билан.