Test mode

Salamat awqatlanıw

Salamat awqatlanıw degende 2 baǵdar bar: qaysı azıq-awqat ónimlerin paydalanıwdı kóbeytiw hám qaysı azıq-awqat ónimlerin paydalanıwdı sheklew
Tutınıwı arttırılıwı lazım bolǵan azıq-awqat ónimleri:
- Pútin dánli jarmalar.
- Ǵoza hám piste.
- Miywe hám palız eginleri.
- Sobıqlılar.
- Teniz ónimlerindegi omega-3 may kislotaları.
- Sút hám sút ónimleri.

Pútin dánli jarmalar
Pútin dánli jarmalarda azıqlıq talshıq (kletchatka) kóp saqlanǵanı sebepli, olar densawlıq ushın paydalı esaplanadı. Azıqlıq talshıqları toyımlılıq sezimin berip, ishteydi tómenletedi, asqazan-ishek paydalı bakteriyaları ushın azıqlıq dáregi esaplanadı, ish qatıwınıń aldın aladı, qant hám xolesterin muǵdarın azaytıwǵa járdem beredi. Azıqlıq talshıqlardı kúnine keminde 25-30 gramm jew usınıs etiledi. Pútkil dánli jarmalarǵa kepekli un, qara biyday unı, sulı, grechka, qońır gúrish, mákke, arpa, bulǵır
Ǵoza hám piste
Ǵoza hám piste (kúngaboqar pistesi, piste, asqabaq tuqımı, badam) lerde politóyinbegen may kislotaları, ósimlik belokları, azıqlıq talshıqlar, vitamin hám minerallar kóp. Olardı kúnine 30-60 gramm jew usınıs etiledi.
Miywe hám palız eginleri
Miywe hám palız ónimlerinde insan organizmi iskerligi ushın kerekli bolǵan vitaminler, minerallar hám basqa da paydalı zatlar bar bolıp, usınıslarǵa bola insan kúnine keminde 400 gramm (5 porciya) miywe hám palız ónimlerin jew kerek (1 porciya - 80 gramm, 1 mush úlkenliginde).
Sobıqlılar
Sobıqlılarda kóp muģdarda ósimlik belokları, azıqlıq talshıqlar, vitamin hám minerallar bar. Sobıqlılarga másh, lobiya, noxat hám chesnok kiredi.
Teniz ónimlerindegi omega-3 may kislotaları.
Omega-3 may kislotaları politóyinbegen may kislotaları qatarına kirip. 

Sútte kalciy muģdarı kóp boladı, biraq onda toyingan may kóp bolganlıǵı sebepli maysız sút jew maqsetke muwapıq. Kalciydiń jáne bir deregi bul aq sedana.
Sheklew kerek bolgan azıq-awqat ónimleri:
- As duzı.
- Qayta islengen gósh
- Qızıl gósh
Transmaylar.
- Shiyrin ishimlikler

As duzı
JDSSh usınısına bola kúnlik as tuwı jew 5 grammnan aspawı kerek, bul tóbesiz 1 shay qasıqqa tuwra keledi. Konservalangan gósh, balıq hám palız ónimlerinde as duzı kóp bolganlıǵı sebepli, olardıń paydalanılıwı shekleniwi kerek. Bunnan tısqarı, duzlamalardı artıqsha paydalanıw hám tayar awqattı qosımsha duzlaw usınıs etilmeydi.
Islengen gósh
Kolbasa, sosiska, qazi, karta, góshli rulet sıyaqlı ónimler ózinde kóp duz saqlaǵanı ushın paydalanılıwın sheklew usınıs etiledi. Bunnan tısqarı, milliy qayta islengen gósh ónimleri qızıl góshten islengeni hám ózinde toyınǵan maylardı kóp saqlaǵanı sebepli olardı kóp paydalanıw densawlıq ushın zıyanlı esaplanadı.
Kolbasa, sosiskalar ózinde kóp muǵdarda salamatlıq Qizil go‘sht
Qizil go‘shtda to‘yingan yog‘lar ko‘p bo‘ladi va ular keyinchalik aterosklerozga olib kelishi mumkin. Kundalik yog‘ iste’moli kattalar ratsionidan joy olgan mahsulotlar umumiy quvvatining 30 foizidan (70 gramm) oshmasligi kerak. Qizil go‘sht o‘rniga ko‘proq oq go‘sht (parranda va baliq) iste’moli tavsiya qilinadi.
Transyog‘lar 
Transyog‘lar bu sanoat yo‘li bilan ishlab chiqarilgan yog‘lar bo‘lib, transyog‘lar margarin mahsulotida ko‘p saqlanadi. Transyog‘lar iste’moli kuniga 1% dan oshmasligi kerak. Hozirgi ko‘p qandolat mahsulotlarini ishlab chiqarishda margarin qo‘llaniladi.
    
Shirin ichimliklar
Toza shakar iste’moli kuniga 25 grammdan oshmasligi lozim, 25 gramm shakar – 5 dona qand bo‘lagiga to‘g‘ri keladi. Ko‘pchilik zamonaviy shirin ichimliklarda (gazlangan va gazlanmagan) shakr miqdori juda yuqori. Bundan tao‘qari, ko‘p oziq-ovqat mahsulotlarida “yashirin shakar” bo‘ladi, ya’ni biz ularni iste’mol qilamiz, lekin shirin mazani sezmaymiz. Bularga, masalan, ketchup va tayyor souslar, yog‘sizlantirilgan sut mahsulotlari va boshqalar kiradi.