Даслеп, витаминлар инсан организми ушын турмыслық зəрүрли елементлар екенлигин тəн алыў етайлик. Буны белгили орыс шыпакери Николай Иванович Лунин өзиниң " Ҳайўанлардың азықланыўы ушын органикалық болмаған дузлардың əҳмийети ҳаққында" атлы шығармасында исенимли тəрзде тастыйықлаған.

 Алым өз тəжирийбелеринде тышқанлардың еки топарын ҳəр қыйлы жемислер менен бағады :

 Егер тышқанлардың биринши топары ратсионида тек белоклар, майлар ҳəм углеводлар болған болса, екинши группаға тек толық тазаланбаған жемис берилген.

 Нəтийжеде биринши группадағы тышқанлар тез арада нобуд болды.

 🔹Витаминларнинг функциялары :

 ✔️Суўда ерийтуғын витаминлар клеткалардағы ферментатив реакцияларда коферментлар (яғный, реакция катализаторлари) ретинде қатнасады.

 ✔️Ёғда ерийтуғын витаминлар жетилискен өз-ара тəсир етиўши фосфолипидлардан шөлкемлескен биологиялық мембраналардың нормал ислеўин тəмийинлеў ушын жуўапкер болып табылады.

 🔹Витаминлар керегинен көп болса 

 ✔️Суўда ерийтуғын витаминлар организмде топланмайди, бəлки сидик менен шиғарылады.

 ✔️Ёғда ерийтуғын витаминлар сидик менен шығарылмайды, бəлки баўырда топланды, сол себепли бул елементлардың артықша болыўы айырым қолайсыз жағдайларды : бас аўрыўы, оғыўы, теринде əспилер келтирип шығарыўы мүмкин.

 🔹Витаминлар жүдə кем болса :

 ✔️Организмдеги турмыслық процесслер нормаидагидек кетпейди.

 ✔️Витаминларнинг кескин таңсықлығы - авытамыноз жағдайы, мысалы, ратсионда аскорбин кислотасы ямаса С витамини жоқ болғанда искорбиоз (тсинга) кеселлигине алып келеди.

 ✔️Егер жетиспеўшилик толық емес, тек толық емес болса (мысалы, кем аўқатланыў себепли) гиповитаминоз ҳəуиж алады.

 🫃Айырым жағдайларда мəлим витаминларга болған мүтажлик артыўи себепли авытамыноз ҳəм гиповитаминоз раўажланыўы мүмкин. Ең əпиўайы мысал - ҳəмледарлық.

 🩺Ратсионда витаминлар жеткиликли болса -де, бирақ олар мысалы, ас қазан -ишек тракты кеселликлери себепли толық сыпалмаган жағдайлар да ушрайды.

 Инсан ушын қанша витамин зəрүр?

 ✅Витаминлар ҳəм басқа елементлар ушын нормаларды арнаўлы ислеп шығылған норматив ҳүжжетлерде табыў мүмкин.

 🌏Түрли мəмлекетлерде витамин тутыныў қылыў нормалары салыстырылғанда, олардың таң қаларлық хиллиги аян болады. Бул тəбийий ҳал. Шунки, түрли мəмлекетлерде бөлек ықлым зоналары, халықлардың аўқатланыў əдетлери ҳəм басқа факторлар бар.

 Физиологикалық мүтажликлердиң есапланған нормалары - орташа көрсеткиш болып, витаминларга болған мүтажлик индивидуал тəрзде шыпакер тəрепинен белгиленеди