Қандли диабет бу қонда қанд миқдорининг доимий баланд бўлиши билан кечадиган касалликдир. 2021 йил ҳолатига кўра дунё бўйлаб 537 миллион аҳоли қандли диабет билан касалланган. Қандли диабетнинг асосан 2 хил тури фарқланади: қандли диабет 1-тури ва  қандли диабет 2-тури. Қандли диабет 1-тури аутоиммун касаллик бўлиб, нисбатан кам учрайдиган касаллик туридир.

2023 йилга келиб  Ўзбекистонда қандли диабет касаллиги билан рўйхатга олинган инсонлар сони  377 115 кишини ташкил қилди. Улардан  357 066  киши бу қандли диабет 2-тури беморларидир.

Қандли диабет 2-тури ривожланишининг сабаби семизлик бўлиб, у ҳозирда дунё бўйлаб жуда кенг тарқалган. Қандли диабет 2-тури юқумли бўлмаган касалликлар қаторига кириб, у ногиронлик ва барвақт ўлимга сабаб бўлиши мумкин.

Қандли диабет 2-тури аста-секинлик билан ривожланиб, аксарият ҳолларда кеч ташҳисланади. Бу касалликнинг асосий белгилари оғиз қуриши, чанқаш бўлиб, кўпчилик ўзида буларни сезмайди ва шифокорга кеч мурожаат қилади.  Касаллик ташҳиси қўйилганида, беморда асоратлар аллақачон ривожланиб бўлган бўлади.

Қандли диабет асоратлари:

• юрак-қон томир касалликлари ривожланиши (қон босими ошиши, инфаркт, инсультлар)
• диабет нефропатияси – буйраклар фаолиятини пасайиши
• диабет ретинопатияси – кўз кўриш қобилиятини пасайиши
• оёқларда яралар бўлиши, ампутация эҳтимоли

Юрак-қон томир касалликлари ривожланиши кейинчалик инсонда стент, яъни томир торайиб қолганда уни кенгайтириш муолажа амалиётига муҳтож бўлиши мумкин.

Қандли диабет 2-турининг ўзига хос хусусияти бу – уни олдини олиш ва янги аниқланганида ремиссияга тушириш имконияти борлигидир. Ремиссия дегани касаллик белгилари умуман кетади, қонда қанд миқдори меъёрга тушиб, оғиз қуриши ва чанқаш белгилари йўқолади. Бу, асосан қандли диабет 2-тури сабаби - семизлик кетиши билан боғлиқдир. Агар бемор тана вазни камайса, қандли диабет 2-тури ремиссияси кузатилади, лекин бемор вазни ошса, касаллик яна қайтиб келади. Қандли диабет 2-турини олдини олишда хам семизликни бартараф қилиш муҳим аҳамиятга эга.